Phú Mỹ là vùng đất khô cằn, trâm núi mọc nhiều, thuận lợi cho việc làm tổ của các bầy kiến vàng. Người dân sinh sống ven vùng đã phát hiện ra loại kiến này sản xuất được trứng có hàm lượng dinh dưỡng cao, nên nảy sinh ra ý tưởng dùng trứng kiến vàng chế biến thành nhiều món ăn ngon bổ sung thay cho thịt, cá.

Trông cây... tìm ổ kiến vàng!
Theo kinh nghiệm, thời điểm lấy trứng kiến kéo dài từ tháng giêng đến cuối tháng hai (AL) mới ngon, vì giai đoạn này trứng kiến vàng rất mọng nước, có màu trắng sữa và đặc biệt chứa nhiều hàm lượng protein cao. Nếu để tới tháng ba gió Nam kéo về, kiến chúa sẽ tách bầy tản bay tứ xứ tìm nơi thích hợp làm ổ sinh sản khác.

Việc khai thác trứng từ tổ kiến vàng cũng cần có nghệ thuật cao, bởi nếu sơ sẩy sẽ bị họ hàng nhà kiến cắn không thương tiếc. Thường thì người ta dùng cái bầu để lấy trứng. Người thọc trứng dùng một cái sàng (sảy tấm) có rải lớp tro mịn hứng phía dưới bầu, vì khi trứng lọt ra ngoài trộn lẫn trong lớp tro sẽ được bảo vệ không bị vỡ. Người thọc trứng tiến hành gạn lọc lớp tro, rồi nhặt trứng mang về.

Tuy nhiên, nếu là người mới "trộm" trứng (dân địa phương gọi là thọc trứng) lần đầu, không có kinh nghiệm nhận biết trứng kiến, rất dễ nhầm lẫn với ấu trùng của chúng. Vì thế, để dễ dàng phân biệt, dân chuyên nghiệp phải căn cứ vào màu sắc mà kiến vàng nằm ổ. Nếu lá còn nguyên màu xanh đậm, nghĩa là trứng vừa mới rụng, còn khi đã ngả màu vàng ươm chắc chắn trứng đã phát triển thành ấu trùng.

Trứng kiến độc đáo
Theo tìm hiểu của dân địa phương, loài kiến vàng có khả năng tiết ra một lượng axít làm thúc đẩy quy trình sinh trưởng của cây ăn quả như cam, chanh, bưởi… Đặc biệt đối với người bị bệnh tiểu đường, dùng mẹo nhỏ bằng cách treo miếng thịt bò trên cành cây cao có ổ kiến vàng độ hai giờ đồng hồ. Sau đó, đem miếng thịt bò ra ngoài, để nguyên không rửa nước sạch mà đem thái mỏng nấu cháo, tức thì chất chua tiết ra từ kiến ngấm lên thịt bò sẽ khử được lượng đường thừa trong máu người bệnh. Nhờ những lợi ích này, kiến vàng được người dân thôn Phú Mỹ, xã Tây Phú, huyện Tây Sơn tận dụng chế biến nên nhiều món ăn chơi khá thú vị.

Trong đó, ba món ngon được ưa chuộng phổ biến là nộm trứng kiến, cải kho trứng kiến và canh trứng kiến. Cách làm vừa đơn giản vừa dễ thực hiện, người sành ăn chỉ cần nhìn qua một lần là biết ngay. Trứng kiến đem xào chín, nêm gia vị vừa dùng, trộn với hỗn hợp dưa leo, bưởi và đài hoa đực của quả mít thái mỏng, rắc thêm ít đậu phộng rang là xong ngay món nộm. Khi ăn sẽ có vị chát, chua, ngọt và độ giòn tan hòa lẫn rất độc đáo. Món dưa cải kho trứng kiến cũng là món hấp dẫn, lấy bẹ cải cay ủ chua lâu ngày đem kho với trứng kiến, để độ hai phút nhắc xuống, dùng ngay thì "tuyệt cú mèo". Cuối cùng là canh trứng kiến, người nội trợ chỉ cần đun sôi nước, thả trứng kiến vào nồi, nêm vừa ăn, gia giảm thêm ít hành lá là có ngay món canh ngon dùng với cơm trắng.

Trứng kiến ngon, bổ là thế. Tiếc rằng, nguồn kiến vàng hiện nay đã trở nên khan hiếm vì những tác nhân môi trường khiến người nông dân ven vùng mất đi cơ hội thu hoạch trứng kiến mỗi dịp vào mùa.

Nguồn: Người Tây Sơn 2012